Planowanie ciąży

Jestem kobietą z wrodzoną wadą serca. Czy mogę mieć dzieci? Dla wielu kobiet odpowiedź brzmi tak. U większości dorosłych wrodzona wada serca nie wyklucza możliwości posiadania dziecka. Bardzo ważne jest zasięgnięcie porady u lekarza specjalisty, zanim podejmiesz decyzję o zajściu w ciążę. Zwłaszcza dotyczy to pacjentek, u których ciąża wiąże się z wysokim ryzykiem lub może być przeciwwskazana.

Dlaczego planowanie ciąży u kobiety z WWS jest takie ważne?

Aby mieć największe szanse na udaną ciążę i zdrowe dziecko, współpracuj z kardiologiem, planując ciążę. Warto przeprowadzić te rozmowy, zanim zajdziesz w ciążę. To pomoże Ci zadbać o swoje zdrowie i zaplanować swoje życie.

Twój kardiolog będzie chciał upewnić się, że jesteś w najlepszym możliwym stanie, aby poradzić sobie z fizycznymi wymaganiami, jakie ciąża stawia Twojemu sercu. Może być konieczne przeprowadzenie badań, zmiana lub odstawienie leków, a nawet wykonanie interwencji lub operacji.

Jakie jest ryzyko związane z ciążą u kobiety z WWS?

Ryzyko powikłań w ciąży zależy od rodzaju wady serca, a także dodatkowych czynników, takich jak np. funkcja komór, klasa czynnościowa, obecność mechanicznej zastawki serca i występowanie sinicy. Należy również brać pod uwagę wiek pacjentki oraz choroby współistniejące. W związku z powyższym ocena ryzyka każdej pacjentki powinna być rozpatrywana indywidualnie.

Skonsultuj się ze swoim lekarzem specjalistą w celu omówienia ryzyka związanego z Twoimi planami dotyczącymi macierzyństwa!

Matczyne powikłania sercowe występują z różną częstością (od 2,5% nawet do 100% dla wad bardzo ciężkich, które w praktyce stanowią przeciwwskazanie do planowania ciąży). U pacjentek, u których wystąpią powikłania podczas ciąży, ryzyko późnych incydentów sercowych po ciąży może być również wyższe.

W celu oceny ryzyka wykonuje się badanie elektrokardiograficzne (EKG), echokardiografię oraz próbę wysiłkową. Właściwe poradnictwo przed zajściem w ciążę w przypadku nieprawidłowości aorty wymaga obrazowania aorty za pomocą tomografii komputerowej (CT) lub rezonansu magnetycznego (MRI). Wydolność fizyczna przed ciążą wynosząca > 80% wartości należnej wiąże się z korzystnymi wynikami ciąży.

Rozpoznanie wady wrodzonej serca u mamy wiąże się z ryzykiem dla dziecka tj. poronienie, wcześniejszy poród, niższa masa urodzeniowa dziecka czy odziedziczenie wady wrodzonej.

Światowa Organizacja Zdrowia (mWHO) sporządziła klasyfikację dotyczącą ryzyka związanego z chorobą sercowo-naczyniową u matki.

Klasa I wg mWHO
• Niewielka stenoza płucna • Niewielki przetrwały przewód tętniczy • Niewielke wypadanie płatka zastawki mitralnej • Niewielka prosta wada po skutecznej naprawie (ASD, VSD, przetrwały przewód tętniczy, nieprawidłowy spływ żył płucnych) • Niewielkie przedsionkowe lub komorowe pobudzenia ektopowe, pojedyncze.

Ryzyko:
Bez wykrywalnego wzrostu ryzyka umieralności matczynej i bez wzrostu lub niewielki wzrost ryzyka chorobowości.

Częstość występowania incydentów sercowych u matek
2,5-5%

Poradnictwo
Tak

Opieka podczas ciąży
Lokalny szpital

Minimalna częstotliwość wizyt kontrolnych podczas ciąży
1 lub 2 razy podczas ciąży

Miejsce rozwiązania ciąży
Lokalny szpital

Klasa II wg mWHO
• Nieskorygowany ASD lub VSD, Tetralogia Fallota po operacji naprawczej • Większość zaburzeń rytmu serca (nadko-morowe) • Zespół Turnera bez poszerzenia aorty.

Ryzyko:
Niewielki wzrost ryzyka umieralności matczynej lub umiarkowane zwiększenie chorobowości.

Częstość występowania incydentów sercowych u matek
5,7-10,5%

Poradnictwo
Tak

Opieka podczas ciąży
Lokalny szpital

Minimalna częstotliwość wizyt kontrolnych podczas ciąży
1 raz na trymestr

Miejsce rozwiązania ciąży
Lokalny szpital

Klasa II-III wg mWHO
• Niewielkie upośledzenie czynności LV (EF > 45%) Kardiomiopatia przerostowa • Wada natywnej zastawki lub protezy biologicznej niezaliczana do klasy I lub IV wg WHO (niewielka MS, umiarkowana AS) • Zespół Marfana lub inna HTAD bez poszerzenia aortyAorta < 45 mm u pacjentek z dwupłatkową zastawką aortalną • Skorygowana koarktacja aorty AVSD.

Ryzyko:
Pośredni wzrost ryzyka umieralności matczynej lub zwiększenie chorobowości umiarkowane do znacznego.

Częstość występowania incydentów sercowych u matek
10-19%

Poradnictwo
Tak

Opieka podczas ciąży
Szpital referencyjny

Minimalna częstotliwość wizyt kontrolnych podczas ciąży
Co 2 miesiące

Miejsce rozwiązania ciąży
Szpital referencyjny

Klasa III wg mWHO
• Umiarkowane upośledzenie czynności LV (EF 30–45%) • Przebyta PPCM bez rezydualnego upośledzenia czynności LV • Zastawka mechaniczna • Systemowa RV z dobrą lub nieznacznie zaburzoną czynnością • Krążenie Fontana, jeżeli poza tym pacjentka jest w dobrym stanie, a przebieg choroby serca niepowikłany • Nieskorygowana sinicza wada serca • Inne złożone wada serca • Umiarkowana MS • Ciężka bezobjawowa AS • Umiarkowane poszerzenie aorty (40–45 mm w zespole Marfana lub HTAD 45–50 mm u pacjentek z dwupłatkową zastawką aortalna, ASI 20–25 mm/m2 w zespole Turnera, < 50 mm w tetralogii Fallota) • Częstoskurcz komorowy

Ryzyko:
Istotny wzrost ryzyka umieralności matczynej lub ciężka chorobowość.

Częstość występowania incydentów sercowych u matek
19-27%

Poradnictwo
Tak: wymagane poradnictwo eksperta

Opieka podczas ciąży
Ekspercki ośrodek dla pacjentek w ciąży z chorobami serca

Minimalna częstotliwość wizyt kontrolnych podczas ciąży
Co 1 lub co 2 miesiące

Miejsce rozwiązania ciąży
Ekspercki ośrodek dla pacjentek w ciąży z chorobami serca

Klasa IV wg mWHO
• Tętnicze nadciśnienie płucne • Ciężka dysfunkcja komory systemowej ( EF < 30% lub III–IV klasa wg NYHA) • Przebyta PPCM z jakimkolwiek rezydualnym zaburzeniem czynności LV • Ciężka MS • Ciężka objawowa AS • Systemowa RV z umiarkowanie lub znacznie zaburzoną czynnością • Znaczne poszerze-nie aorty ( > 45 mm w zespole Marfana lub HTAD > 50 mm u pacjentek z dwupłatkową zastawką aortalną, ASI > 25 mm/m2 w zespole Turnera, > 50 mm w tetralogii Fallota) • Postać naczyniowa zespołu Ehlersa-Danlosa • Ciężka (re)koarktacja aorty • Krążenie Fontana z dowolnymi powikłaniami.

Ryzyko:
Skrajnie wysokie ryzyko umieralności matczynej lub ciężka chorobowość.

Częstość występowania incydentów sercowych u matek
40-100%

Poradnictwo
Tak: ciąża przeciwwskazana, w przypadku zajścia w ciążę należy przedyskutować przerwanie ciąży

Opieka podczas ciąży
Ekspercki ośrodek dla pacjentek w ciąży z chorobami serca

Minimalna częstotliwość wizyt kontrolnych podczas ciąży
Co miesiąc

Miejsce rozwiązania ciąży
Ekspercki ośrodek dla pacjentek w ciąży z chorobami serca

AS - stenoza aortalna; ASD - ubytek przegrody międzyprzedsionkowej; ASI - wskaźnik wymiaru aorty; AVSD - wspólny kanał przedsionkowo-komorowy; EF - frakcja wyrzutowa; HTAD - dziedziczne choroby aorty piersiowej; LV - lewa komora; NYHA - Nowojorskie Towarzystwo Kardiologiczne; MS - stenoza mitralna; PPCM - kardiomiopatia okołoporodowa; RV - prawa komora; VSD - ubytek przegrody międzykomorowej; WHO - Światowa Organizacja Zdrowia
Żródło: www.kardiologiapolska.pl

Kobiety cechujące się umiarkowanym lub wysokim ryzykiem powikłań podczas ciąży (klasy II–III, III i IV wg mWHO) powinny zostać objęte poradnictwem przed zajściem w ciążę oraz opieką podczas ciąży i porodu przez wielodyscyplinarny zespół w odpowiednio kompetentnym ośrodku. W skład tego zespołu powinni wchodzić przynajmniej kardiolog, położnik oraz anestezjolog; wszyscy z odpowiednimi kompetencjami w prowadzeniu ciąż wysokiego ryzyka u kobiet z chorobami serca. Dodatkowi eksperci, którzy mogą być angażowani zależnie od indywidualnej sytuacji, to: genetyk, kardiochirurg, kardiolog dziecięcy, specjalista medycyny płodu, neonatolog, hematolog, specjalista pielęgniarstwa, specjalista chorób płuc i inni, jeżeli jest to uzasadnione.

W przypadku niektórych wad ich stopień zaawansowania może zmieniać się w czasie. Należy pamiętać, aby planując ciążę dokonywać bieżącej oceny stanu matki, a nie korzystać z konsultacji sprzed wielu lat.

Czy moje dziecko urodzi się też wrodzoną wadą serca?

Jeśli matka ma wadę serca, ryzyko odziedziczenia wady serca jest istotnie zwiększone. Prawdopodobieństwo, że Twoje dziecko odziedziczy wadę, wynosi 3–50% (najczęściej nie przekracza 6%)

Ryzyko wzrasta, jeśli:
- masz bardziej zaawansowany wiek;
- oprócz wady serca posiadasz choroby współistniejące (np. cukrzycę);
- palisz papierosy;
- inni członkowie Twojej rodziny też mają wadę serca;
- Twoja wrodzona wada serca jest częścią znanego zespołu genetycznego. Najczęstszym zespołem genetycznym obserwowanym w wadach wrodzonych serca jest delecja 22q11. W tym przypadku każde dziecko, które będziesz miała, ma 50% ryzyko odziedziczenia tej zmiany genetycznej.

Czy u kobiety z WWS można zastosować zapłodnienie in vitro?

Częstość zaburzeń płodności u większości kobiet z chorobami serca jest podobna jak w populacji ogólnej, ale ich leczenie jest bardziej złożone. Wspomaganie rozrodu wiąże się z zagrożeniami wykraczającymi poza ryzyko wynikające z samej ciąży. Ciąża, a więc również leczenie zaburzeń płodności, jest przeciwwskazana u kobiet w IV klasie według mWHO. U kobiet w III klasie według mWHO oraz pacjentek leczonych przeciwzakrzepowo ryzyko związane z superowulacją jest bardzo wysokie i należy rozważyć alternatywne rozwiązanie w postaci zapłodnienia in vitro z wykorzystaniem naturalnego cyklu.

Opracowano na podstawie: Nowe wytyczne ESC/PTK