Przewodnik po codzienności

Poradnik dla dorosłych z WWS

Opieka nad dorosłymi z wrodzoną wadą serca w Polsce

Podobnie jak w innych krajach europejskich, liczba dorosłych z wrodzoną wadą serca (WWS) w Polsce rośnie. Wynika to z postępu diagnostyki i terapii dzieci, także w okresie noworodkowym, metodami przezskórnymi, kardiochirurgicznymi oraz hybrydowymi, stanowiącymi połączenie obydwu metod. Leczenie zabiegowe obejmuje podobny zakres jak w krajach wysokorozwiniętych a ich wysoka skuteczność powoduje, że rośnie odsetek dzieci żyjących po korekcji nawet ciężkich złożonych wad serca. Opieka nad nimi powinna być kontynuowana w ośrodkach kardiologii dla dorosłych. Problemy dorosłych z WWS są bardzo różne. Z jednej strony są chorzy obserwowani z powodu łagodnej wady lub z granicznymi wskazaniami do leczenia zabiegowego w oczekiwaniu na zaawansowanie uzasadniające interwencje, z drugiej - po leczeniu ciężkich patologii.

U części chorych dominują objawy resztkowych zaburzeń czynnościowych wymagających kolejnego zabiegu, u innych - zaburzenia rytmu serca o różnym zaawansowaniu i znaczeniu rokowniczym. Zmieniona czynność serca wskutek jego nieprawidłowej budowy oraz leczenia operacyjnego powoduje czasem inną odpowiedź na typowe leki (diuretyki, inhibitory enzymu konwertującego, betablokery). W grupie kobiet szczególną uwagę należy poświęcić ciąży, jej planowaniu, monitorowaniu przebiegu i porodu, co wymaga współdziałania wielospecjalistycznego zespołu lekarskiego. Konieczność współpracy z innymi specjalistami jest częsta w pracy z tą grupą pacjentów. Wraz z upływem lat rośnie zagrożenie typowymi chorobami dla populacji dorosłych – cukrzycą, nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami lipidowymi. Powyższe problemy jednoznacznie przekonują, że opieka nad dorosłym z WWS musi być kompleksowa. Obejmuje ona problemy kardiologiczne oraz wynikające z chorób towarzyszących, także inne sytuacje, które mogą wymagać porady (np. ciąża, wysiłek fizyczny, wykonywanie pracy zawodowej).

Rola pulmonologa w postępowaniu z chorymi z wrodzonymi wadami serca

Postęp leczenia farmakologicznego i kardiochirurgicznego przyczynił się do znacznej poprawy przeżycia i rokowania u dzieci z wrodzonymi wadami serca. Obecnie większość tych dzieci osiąga wiek dorosły. Zmiany anatomiczne i fizjologiczne w sercu i krążeniu, spowodowane określoną wrodzoną nieprawidłowością sercowo – krążeniową, nie pozostają niezmienne, lecz ulegają progresji od życia prenatalnego do dorosłego. I tak, wady rozwojowe, które są łagodne lub nie zostały wykryte w dzieciństwie, mogą stać się klinicznie objawowe dopiero w wieku dorosłym. Stan łożyska naczyniowego płuc zazwyczaj jest głównym wyznacznikiem przebiegu choroby i obrazu klinicznego, a także możliwości wykonania zabiegu chirurgicznego. Rolą pulmonologa w opiece nad pacjentami z wrodzonymi wadami serca jest przede wszystkim ocena czynnościowa układu oddechowego, leczenie powikłań, głównie w postaci infekcji oskrzelowo - płucnych oraz prowadzenie działań profilaktycznych szczególnie w zakresie rzucania nałogu palenia.

Pierwszą dolegliwością z którą pacjent najczęściej zgłasza się do pulmonologa jest duszność. Duszność może być objawem chorób układu oddechowego i przeszkód w drogach oddechowych, chorób układu krążenia (niewydolności, wad serca i choroby wieńcowej), zaburzeń metabolicznych (kwasica, zatrucia), chorób zakaźnych, niedokrwistości oraz nerwic. W przebiegu wad serca odczucie duszności jest wynikiem przeciążenia krążenia płucnego. W niewydolności serca początkowo pojawia się jedynie w czasie większego wysiłku fizycznego, później występuje już podczas niewielkiej aktywności, aż wreszcie pojawia się także w spoczynku, zwłaszcza w nocy.

Nowoczesne metody leczenia zaburzeń rytmu

Do nowoczesnych metod leczenia arytmii należą: wszczepialny kardiowerter- defibrylator serca, ablacja struktur arytmogennych, terapia stymulacyjna i resynchronizująca serca.

Kardiowerter – defibrylator wszczepialny (ICD) jest urządzeniem, które zawiera obwód niskonapięciowy (rozrusznik serca) oraz wysokonapięciowy (defibrylator). Zasilanie zapewnia ogniwo litowo-wanadowo-srebrowe. Energia magazynowana jest w kondensatorze o dużej pojemności (analogia z lampą błyskową).

Przezżylna endokardialna, (epikardialna) ablacja jest metodą leczenia zaburzeń rytmu serca o zamierzonym i wybiórczym zniszczeniu substratu arytmogennego (ogniska ektopowego, dodatkowej drogi przewodzenia, pętli cyrkulacji nawrotnej microreentry).

Terapia (stymulacja) resynchronizująca to technika stymulacji w niewydolności serca, która zmniejsza stopień elektromechanicznej asynchronii przedsionków i komór u pacjentów z zaburzeniami przewodzenia: śródprzedsionkowego, międzyprzedsionkowego i śródkomorowego, międzykomorowego.